شلغم، یکی از سبزیجات ریشهای پرخاصیت، از دیرباز در طب سنتی ایرانی به عنوان یک درمانگر قوی برای بیماریهای تنفسی شناخته شده است. اما در مورد نحوه مصرف آن، بهویژه در دوران سرماخوردگی، یک پرسش کلیدی وجود دارد: آیا شلغم خام به اندازه نوع پخته یا بخارپز آن مفید است؟ در این مقاله تخصصی، به بررسی علمی این موضوع میپردازیم و نحوه صحیح مصرف این گیاه زمستانی را برای به حداکثر رساندن فواید آن در مبارزه با سرماخوردگی و آنفولانزا شرح خواهیم داد.
خواص شلغم برای سرماخوردگی
شلغم سرشار از ویتامین C، آنتیاکسیدانها، و ترکیبات گوگردی است که همگی نقش حیاتی در تقویت سیستم ایمنی دارند. بسیاری از مردم از مزایای کلی این سبزی آگاه هستند، اما شاید ندانند که چه بخشهایی از آن مستقیماً بر بهبود علائم سرماخوردگی تأثیر میگذارد.
به طور کلی، خواص شلغم فقط محدود به سرماخوردگی نیست و این ریشه کمکالری به دلیل فیبر بالا، به مدیریت وزن نیز کمک میکند؛ اما تمرکز اصلی ما در اینجا بر تسکین عفونتهای تنفسی است.
چرا شلغم برای سرماخوردگی خوب است؟
مهمترین عامل در مبارزه شلغم با سرماخوردگی، وجود ترکیبات فعال زیستی است. این سبزی دارای خاصیت خلطآور قوی است که به شل شدن و دفع مخاط از ریهها و مجاری تنفسی کمک میکند. علاوه بر این، ویتامین C موجود در آن به تقویت سلولهای ایمنی بدن یاری میرساند.
بر اساس مطالعات تغذیهای، شلغم همچنین حاوی سیناپین (Sinapine) است که یک آنتیاکسیدان با پتانسیل ضد التهابی است. این خاصیت ضد التهابی به کاهش تورم گلو و تسکین سرفه خشک کمک شایانی میکند. وجود عناصر مهمی مانند روی و منیزیم نیز به عملکرد بهتر سیستم دفاعی بدن کمک میرسانند.
بهترین روش خوردن شلغم برای سرماخوردگی
پاسخ به این سوال که آیا شلغم خام مفید است، کمی پیچیده است. از لحاظ فنی، شلغم خام حاوی مقادیر بالاتری از ویتامین C نسبت به نوع پخته است، زیرا ویتامین C در برابر حرارت حساس است. با این حال، مصرف خام آن در دوران سرماخوردگی توصیه نمیشود.
شلغم خام حاوی فیبرهای سلولزی سختی است که هضم آنها در هنگام بیماری، که سیستم گوارشی ضعیف شده است، دشوارتر خواهد بود. همچنین، پختن شلغم (به ویژه بخارپز کردن یا آبپز کردن)، بافت آن را نرمتر کرده و باعث ایجاد لعاب میشود. این لعاب در تسکین التهاب گلو و سرفه بسیار مؤثرتر از حالت خام آن عمل میکند.
بنابراین، بهترین راه مصرف شلغم در زمان سرماخوردگی، پختن یا بخارپز کردن آن است. بسیاری از افراد برای افزایش خواص درمانی، شلغم پخته را با عسل ترکیب میکنند. ترکیب عسل و شلغم برای درمان سرماخوردگی یک روش سنتی و بسیار مؤثر است که هم به تسکین گلو کمک میکند و هم فواید ضد باکتریایی عسل را به بدن میرساند. لازم به ذکر است که در کنار این خواص برای بهبود وضعیت تنفسی، شلغم برای لاغری و بهبود عملکرد دستگاه گوارش نیز بسیار توصیه میشود، چرا که فیبر فراوانی دارد و احساس سیری طولانیمدت ایجاد میکند. همچنین بسیاری از متخصصان تغذیه بر بهترین مواد غذایی برای سرماخوردگی تأکید دارند که شلغم پخته یکی از آنهاست. به طور خاص، مصرف مناسب خواص شلغم برای لاغری نیز مطرح است که میتواند در رژیمهای غذایی زمستانی مورد توجه قرار گیرد.
خوردن شلغم برای سرماخوردگی در بارداری
شلغم به طور کلی یک ماده غذایی ایمن و حتی مفید برای دوران بارداری است. این گیاه سرشار از فولات (اسید فولیک) است که برای رشد عصبی جنین حیاتی است. همچنین، خواص ایمنیبخش آن به پیشگیری و بهبود سرماخوردگی در دوران بارداری کمک میکند، دورانی که مصرف بسیاری از داروهای شیمیایی ممنوع است.
با این حال، مانند هر ماده غذایی دیگر در بارداری، اعتدال و رعایت نکات بهداشتی ضروری است. شلغم باید کاملاً شسته و پخته شود تا خطر آلودگیهای احتمالی به حداقل برسد. اگر باردار هستید و قصد دارید از شلغم به عنوان بخشی از درمان خانگی سرماخوردگی استفاده کنید، بهتر است قبل از تغییرات جدی در رژیم غذایی خود، با پزشک متخصص مشورت نمایید.
آب شلغم برای سرماخوردگی خوب است؟
منظور از آب شلغم، معمولاً مایعی است که از بخارپز کردن یا جوشاندن شلغم به دست میآید، نه آبمیوه خام آن. این مایع طلایی رنگ، حاوی بخش مهمی از مواد مغذی محلول در آب شلغم است و یک گزینه عالی برای دوران نقاهت به شمار میرود.
فواید آب شلغم برای سرماخوردگی
آب شلغم به دلایل متعددی در بهبود سرماخوردگی مؤثر است:
- هیدراتاسیون و تسکین: در هنگام سرماخوردگی، بدن به مایعات زیادی نیاز دارد. آب شلغم نه تنها مایعات لازم را تأمین میکند، بلکه به دلیل گرم بودن، مجاری تنفسی را باز کرده و التهاب گلو را تسکین میدهد.
- جذب آسانتر: برای افرادی که اشتهای کمی دارند یا گلوی متورم دارند، نوشیدن آب شلغم بسیار راحتتر از خوردن خود ریشه است و مواد مغذی به سرعت جذب میشوند.
- تقویت سیستم ایمنی: عصاره شلغم حاوی آنتیاکسیدانهایی است که به مبارزه با رادیکالهای آزاد و عوامل بیماریزا کمک میکنند.
برای تهیه آب شلغم مؤثر، میتوان ریشههای شلغم را پوست کند، برش داد و در آب کمی جوشاند تا نرم شوند. این عصاره را میتوان صاف کرده و به تنهایی یا همراه با کمی عسل یا لیمو مصرف کرد.
نتیجهگیری
در پاسخ به سوال اصلی، اگرچه شلغم خام از نظر ویتامین C غنیتر است، اما برای درمان علائم سرماخوردگی و تسهیل هضم، نوع پخته یا بخارپز آن بسیار بهتر و مؤثرتر است. پختن شلغم، خواص خلطآوری و ضد التهابی آن را برای تسکین سرفه و گلودرد تقویت میکند.
شلغم چه به صورت پخته و چه در قالب آب آن، یک مکمل غذایی عالی برای تسریع بهبودی در فصل سرما است و به دلیل ماهیت طبیعیاش، یک روش درمان خانگی سرماخوردگی مطمئن محسوب میشود.
