تغذیه نقش بسیار مهمی در رشد جسمی و البته در خلق و خو و سیستم عصبی همه انسان ها و خصوصا کودکان دارد. بنابراین پدر و مادرها باید توجه ویژه ای به مواد غذایی کودک خود داشته باشند. والدین کودکان بیش فعال نیز، بیشتر از بقیه والدین باید تغذیه کودک خود را مدیریت کنند.
غذای مناسب برای کودکان بیش فعال
کودکان بیش فعال، به ویژه آن هایی که به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) مبتلا هستند، ممکن است به غذاهایی خاص نیاز داشته باشند که به بهبود تمرکز و کاهش رفتارهای ناپسند کمک کند.
۱. پروتئین ها
پروتئین ها نقش مهمی در رشد و توسعه مغز دارند و تمرکز کودک را بیشتر می کنند. پروتئین ها به تولید انتقال دهنده های عصبی کمک می کنند که می توانند بر روی خلق و خو و تمرکز تأثیر بگذارند. مصرف پروتئین در وعده های غذایی به کنترل قند خون کمک و از نوسانات انرژی پیشگیری می کند. منابع پروتئینی مناسب عبارتند از:
- گوشت های بدون چربی مانند مرغ و بوقلمون که سرشار از پروتئین و ویتامین B6 هستند.
- ماهی به ویژه ماهی های چرب مانند سالمون و تن که حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ هستند.
- محصولات لبنی مانند ماست و پنیر که علاوه بر پروتئین، کلسیم و ویتامین D نیز دارند.
- حبوبات مانند عدس و نخود که منبع خوبی از پروتئین گیاهی هستند.
۲. اسیدهای چرب امگا-۳
اسیدهای چرب امگا-۳ به عنوان یکی از مهم ترین مواد مغذی برای سلامت مغز شناخته می شوند و علائم ADHD را بهبود می دهند. تحقیقات نشان داده اند که مصرف منظم امگا-۳ تمرکز را بهبود می دهد. این اسیدهای چرب به کاهش التهاب در مغز و بهبود عملکرد شناختی کمک می کنند. منابع غنی از امگا-۳ عبارتند از:
- ماهی های چرب مانند سالمون، ساردین و قزل آلا.
- دانه های چیا و کتان که می توانند به عنوان مکمل های گیاهی استفاده شوند.
- گردو که علاوه بر امگا-۳، منبع خوبی از آنتی اکسیدان ها نیز هست.
۳. ویتامین ها و مواد معدنی
ویتامین ها و مواد معدنی نقش حیاتی در سلامت عمومی و عملکرد مغز دارند. کمبود ویتامین ها و مواد معدنی می تواند به افزایش علائم ADHD منجر شود. بنابراین، تأمین این مواد مغذی از طریق رژیم غذایی متنوع و متعادل بسیار مهم است. ویتامین های مهم عبارتند از:
۴. کربوهیدرات های پیچیده
کربوهیدرات های پیچیده به عنوان منبع انرژی پایدار برای کودکان عمل می کنند و می توانند به کنترل نوسانات قند خون کمک کنند. کربوهیدرات های پیچیده به تدریج قند خون را افزایش می دهند و از نوسانات شدید انرژی جلوگیری می کنند. این موضوع می تواند در رفتار کودکان بیش فعال بسیار موثر است. منابع کربوهیدرات های پیچیده عبارتند از:
- غلات کامل مانند برنج قهوه ای، جو دوسر و نان سبوس دار.
- سبزیجات به ویژه سبزیجات نشاسته ای مانند سیب زمینی شیرین و هویج.
- میوه ها مانند سیب، موز و توت ها که علاوه بر کربوهیدرات، ویتامین ها و فیبر نیز دارند.
مواد غذایی که کودکان بیش فعال باید از آن ها پرهیز کند
برخی از مواد غذایی می توانند علائم ADHD را تشدید کنند و باید از رژیم غذایی کودکان بیش فعال حذف شوند. شکر و شیرینی ها می توانند باعث نوسانات قند خون و افزایش رفتارهای ناپسند شوند. همچنین رنگ های مصنوعی و نگهدارنده ها که در بسیاری از خوراکی های فرآوری شده وجود دارند، ممکن است به افزایش رفتارهای بیش فعالی منجر شوند. کافئین نیز می تواند باعث افزایش اضطراب و بی قراری در کودکان شود. بنابراین، حذف یا کاهش این مواد از رژیم غذایی کودکان بیش فعال، کار بسیار مفیدی است.
اهمیت هیدراتاسیون
آب و مایعات به عنوان یکی از عوامل کلیدی در حفظ سلامت مغز و عملکرد شناختی شناخته می شوند. کمبود آب خستگی و کاهش تمرکز در پی دارد. هیدراتاسیون مناسب می تواند به بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب کمک کند. دو راهکار برای افزایش هیدراتاسیون وجود دارد. مورد اول، تشویق کودکان به نوشیدن آب به جای نوشیدنی های شیرین است. مورد دوم نیز مصرف میوه ها و سبزیجاتی که حاوی آب هستند، مانند هندوانه و خیار می باشد.
برنامه ریزی وعده های غذایی
برنامه ریزی مناسب برای وعده های غذایی می تواند به بهبود رفتار و تمرکز کودکان بیش فعال کمک کند. در برنامه ریزی باید چند نکته را مد نظر قرار دهید. اولا ایجاد یک برنامه غذایی منظم و متعادل که شامل وعده های اصلی و میان وعده ها باشد. ثانیا استفاده از مواد غذایی متنوع برای تأمین تمامی مواد مغذی مورد نیاز. ثالثا تهیه غذا در خانه به جای استفاده از غذاهای فرآوری شده و آماده.
برنامه ریزی مناسب در نهایت در کنترل نوسانات قند خون و بهبود خلق و خو موثر خواهد بود. همچنین، این کار می تواند به کودکان کمک کند تا عادات غذایی سالم تری را یاد بگیرند.
مشاوره با متخصص تغذیه
مشاوره با یک متخصص تغذیه می تواند به والدین کمک کند تا رژیم غذایی مناسبی برای کودکان بیش فعال خود طراحی کنند. مشاوره با متخصص تغذیه می تواند به بهبود رفتار و تمرکز کودکان بیش فعال کمک کند و والدین را در مسیر صحیح هدایت نماید. مزایای مشاوره عبارتند از:
- شخصی سازی رژیم غذایی. یعنی متخصص تغذیه می تواند رژیم غذایی را بر اساس نیازهای خاص کودک تنظیم کند.
- آموزش والدین. والدین می توانند اطلاعات بیشتری درباره مواد مغذی و تأثیر آن ها بر رفتار کودکان کسب کنند.
- پشتیبانی در تغییر عادات غذایی. متخصص تغذیه می تواند به والدین در ایجاد تغییرات مثبت در عادات غذایی کمک کند.
نتیجه گیری
تغذیه مناسب می تواند تأثیر قابل توجهی بر رفتار و تمرکز کودکان بیش فعال داشته باشد. با انتخاب مواد غذایی سالم و متنوع، تأمین پروتئین، اسیدهای چرب امگا-۳، ویتامین ها و مواد معدنی، و پرهیز از مواد غذایی مضر، والدین می توانند به بهبود کیفیت زندگی و عملکرد شناختی کودکان خود کمک کنند. همچنین، مشاوره با متخصص تغذیه، والدین را برای طراحی یک رژیم غذایی مناسب و مؤثر آگاه تر می کند.
